Hvernig Eru Tollar á Íslenskum Fiski til ESB? Afhjúpun Regluverksins

Helstu Atriði

• Að mestu tollfrjálst: Um 90% af íslenskum sjávarafurðum, sérstaklega óunninn fiskur, fara tollfrjálst inn á ESB-markaðinn vegna EES-samningsins.
• Tollar á unnum vörum: Tollar eru hins vegar lagðir á unnar íslenskar sjávarafurðir, sem getur haft áhrif á samkeppnisstöðu íslenskra fyrirtækja og kostað útflytjendur milljónir árlega.
• Nýir tollfrjálsir kvótar: Frá 1. janúar 2025 tóku gildi átta nýir tollfrjálsir innflutningskvótar fyrir sjávar- og eldisafurðir, sem bæta markaðsaðgang enn frekar.

EES-samningurinn: Lykillinn að Markaðsaðgangi

Grunnurinn að tollfrjálsum viðskiptum

Stór hluti af velgengni íslensks sjávarútvegs á Evrópumarkaði byggir á Evrópska Efnahagssvæðinu (EES). Samningurinn tryggir frjálst flæði vöru, þar með talið sjávarafurða, milli Íslands og aðildarríkja ESB. Fyrir íslenska útflytjendur þýðir þetta að langflestar sjávarafurðir sem fluttar eru óunnar til ESB bera enga tolla.

Heimildir benda til þess að um 90% af heildarútflutningsverðmæti íslenskra sjávarafurða til ESB njóti tollfrelsis. Þetta á sérstaklega við um ferskan og frystan óunninn fisk, sem er burðarás í útflutningi Íslands.

Kort sem sýnir aðildarríki Evrópusambandsins, helsta markaðssvæði íslenskra sjávarafurða.

Undantekningin: Unnar Sjávarafurðir

Af hverju tollar á unnum vörum?

Þrátt fyrir víðtækt tollfrelsi á óunnum fiski gilda aðrar reglur um unnar sjávarafurðir. Evrópusambandið, sem er tollabandalag, leggur almennt tolla á innfluttar vörur frá löndum utan sambandsins til að vernda eigin framleiðslu og vinnslu. Þar sem Ísland stendur utan ESB, þótt það sé hluti af EES, falla unnar íslenskar sjávarafurðir undir þessar reglur.

Þetta þýðir að fiskur sem hefur verið unninn á Íslandi (t.d. reyktur, saltaður, niðursoðinn, eða unnar rækjur) getur þurft að bera tolla við innflutning til ESB. Tollaprósentan getur verið breytileg eftir vöruflokkum og getur numið allt að 12% eða jafnvel meira í sumum tilfellum, þó oft séu til staðar samningsbundnir kvótar sem leyfa innflutning á lægri tollum eða án tolla upp að ákveðnu magni.

Áhrif á Samkeppnisstöðu og Kostnaður

Þessi mismunur á tollameðferð óunninna og unninna afurða getur skekkt samkeppnisstöðu íslenskra fiskvinnslufyrirtækja. Þau þurfa að greiða tolla af fullunnum vörum sínum á ESB-markaði, á meðan fiskvinnslur innan ESB, sem hugsanlega vinna úr íslensku hráefni sem flutt var inn tollfrjálst, standa frammi fyrir engum slíkum tollum innan innri markaðarins.

Áætlað hefur verið að kostnaður íslenskra útflytjenda vegna tolla á sjávarafurðir inn til Evrópu nemi á bilinu 500 til 1.000 milljónir íslenskra króna á ári. Þetta er verulegur kostnaður sem hefur áhrif á arðsemi og verðlagningu.

Ný Tækifæri: Tollfrjálsir Kvótar frá 2025

Til að bæta enn frekar viðskiptakjör og styrkja stöðu íslenskra útflytjenda tóku mikilvægar breytingar gildi þann 1. janúar 2025. Þá voru teknir upp átta nýir tollfrjálsir innflutningskvótar fyrir tilteknar íslenskar sjávar- og eldisafurðir til Evrópusambandsins.

Þessir kvótar auka möguleika á tollfrjálsum útflutningi á vörum sem áður báru tolla, eða þar sem fyrri kvótar voru takmarkaðir. Þetta er jákvæð þróun sem getur dregið úr kostnaði útflytjenda og aukið samkeppnishæfni ákveðinna íslenskra afurða, sérstaklega úr fiskeldi.

Sjávarútvegur er burðarás í íslenskum útflutningi og aðgangur að ESB markaði skiptir sköpum.

Samanburður og Aðrar Reglur

Íslenskur Fiskur vs. Fiskur frá Þriðju Löndum

Staða Íslands innan EES veitir íslenskum sjávarafurðum umtalsvert forskot miðað við mörg önnur lönd utan ESB. Til dæmis ber fiskur frá Rússlandi almennt 12% toll við innflutning til ESB. Tollfrelsið sem íslenskar óunnar afurðir njóta er því mikilvægur samkeppnislegur kostur.

Aðrar Kröfur ESB

Þótt tollar séu mikilvægur þáttur í viðskiptum við ESB er einnig nauðsynlegt fyrir íslenska útflytjendur að uppfylla ýmsar aðrar kröfur sambandsins. Þetta á sérstaklega við um:

• Merkingar: Strangt regluverk gildir um merkingar sjávarafurða (skv. CMO reglugerð ESB nr. 1379/2013), þar sem fram þurfa að koma upplýsingar um tegund, veiðisvæði, veiðiaðferð o.fl.
• Matvælaöryggi og Gæði: Íslenskar afurðir verða að uppfylla strangar kröfur ESB um matvælaöryggi, heilbrigði og gæði.

Yfirlitstöflu: Tollar á Íslenskum Sjávarafurðum til ESB

Eftirfarandi tafla gefur einfaldaða mynd af tollastöðu mismunandi tegunda íslenskra sjávarafurða við innflutning til ESB, byggt á almennum reglum og þeim upplýsingum sem koma fram í heimildum.

Athugið: Þessi tafla er einföldun. Nákvæm tollastaða fer eftir sértækum vörunúmerum og gildandi tollkvótum á hverjum tíma.

Greining á Áhrifaþáttum Útflutnings

Þetta graf sýnir mat á hlutfallslegu mikilvægi ýmissa þátta sem hafa áhrif á útflutning íslenskra sjávarafurða til ESB. Það ber saman þætti eins og tollfrelsi óunninna vara, áhrif tolla á unnar vörur, mikilvægi EES samningsins, áhrif nýrra kvóta, kröfur um regluvörslu og samkeppnisumhverfið. Hærri einkunn gefur til kynna meiri áhrif eða mikilvægi.

Eins og sést á grafinu er tollfrelsi óunninna vara og almennur markaðsaðgangur í gegnum EES metinn mjög mikilvægur. Tollar á unnum vörum hafa neikvæð áhrif, þó nýir kvótar dragi úr þeim að einhverju leyti. Regluvörslukröfur og alþjóðleg samkeppni eru einnig stórir áhrifaþættir.

Uppbygging Tollakerfisins: Hugarkort

Eftirfarandi hugarkort sýnir á einfaldan hátt hvernig tollar á íslenskum fiski til ESB eru uppbyggðir, allt frá grunninum í EES-samningnum yfir í mismunandi meðhöndlun á óunnum og unnum afurðum, ásamt nýlegum breytingum.

Hugarkortið sýnir að EES-samningurinn er lykilatriði sem tryggir tollfrelsi fyrir meginþorra útflutningsins, en greinir jafnframt frá þeim áskorunum og tækifærum sem felast í tollum á unnar vörur og nýjum kvótum.

Algengar Spurningar (FAQ)

Heimildir

• Hversu háir eru tollar á íslenskum sjávarafurðum í ESB? - Vísindavefurinn / Evrópuvefurinn
• Tollur á unnar sjávarafurðir til ESB mikið máli skiptir - siggimaggi.blog.is
• Nýir tollfrjálsir kvótar Evrópusambandsins á íslenskum sjávar- og eldisafurðum taka gildi 1. janúar 2025 - Stjórnarráðið
• Fiskur til ESB - Merkingar og markaðssetning - Matvælastofnun
• 98.000 tonn af fiski flutt inn til ESB landa frá Rússlandi - Fiskifréttir
• Ísland og tollabandalag Evrópu - Kjarninn
• Blogg um tolla á sjávarafurðum til ESB - vthorsteinsson.blog.is

Tengdar Fyrirspurnir

Hvaða áhrif hefur EES samningurinn á íslenskan sjávarútveg?

Hverjar eru helstu kröfur ESB um merkingar á sjávarafurðum?

Hver er munurinn á tollum innan ESB og gagnvart þriðju löndum?

Hvaða íslenskar sjávarafurðir njóta mestu tollfríðinda í ESB?